Đại thắng mùa Xuân năm 1975 là thành quả vĩ đại của đường lối chiến tranh nhân dân của Đảng; của sự phát huy sức mạnh tổng hợp khối đoàn kết toàn dân, mà cội nguồn của nó chính là ngọn cờ “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết” của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong thành công đó có đóng góp to lớn của quân và dân Sài Gòn - Gia Định nói riêng và toàn miền Nam nói chung. Ngày nay, phát huy sức mạnh khối đoàn kết toàn dân trong Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 trở thành bài học quý giá để Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân TP.Hồ Chí Minh vận dụng trong quá trình xây dựng và phát triển địa phương.

Tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam, đế quốc Mỹ thực hiện âm mưu biến miền Nam Việt Nam thành thuộc địa kiểu mới, thành căn cứ quân sự và phòng tuyến ngăn chặn chủ nghĩa xã hội lan xuống vùng Đông Nam Á, sử dụng miền Nam làm bàn đạp tiến công miền Bắc, làm nơi đầu tiên áp dụng các chiến lược quân sự toàn cầu của Mỹ. Qua cuộc chiến tranh này, đế quốc Mỹ muốn chứng tỏ rằng lực lượng quân sự và kinh tế không lô có thể đè bẹp mọi phong trào giải phóng dân tộc và chặn đứng bước tiến của chủ nghĩa xã hội ở bất cứ nơi nào trên thế giới.

Lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đảng ta chủ trương phải hình thành mặt trận rộng rãi tập hợp mọi lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình. Ở miền Bắc là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, ở miền Nam là Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam là các tổ chức tập hợp toàn thể dân tộc tạo thành khối đại đoàn kết, một nhân tố quyết định thắng lợi của cuộc kháng chiến. Đây là một thành công điển hình của Đảng về tập hợp, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, là cơ sở vững chắc để tổ chức, huy động lực lượng toàn dân đánh giặc.

Theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, từ hậu phương lớn miền Bắc, lớp lớp thanh niên trong đội hình của những đoàn quân nối tiếp nhau “vượt Trường Sơn" ra chiến trường. Đặc biệt, khi thời cơ lớn xuất hiện, Bộ Chính trị quyết định thành lập Hội đồng chi viện chiến trường do Thủ tướng Phạm Văn Đồng làm Chủ tịch (3/1975), ngay lập tức đã có 238. 646 cán bộ, chiến sĩ (chiếm 1,02% dân số miền Bắc) thần tốc hành quân vào các chiến trường. Trong suốt chiều dài của cuộc chiến tranh, từ hậu phương miền Bắc, hơn một triệu cán bộ, chiến sĩ cùng với hàng chục triệu tấn vũ khí, trang bị kỹ thuật đã vượt Trường Sơn, vượt Biển Đông chỉ viện cho chiến trường miền Nam.

Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời (20/12/1960), đã nhanh chóng tập hợp được các tổ chức chính trị, xã hội như Hội Lao động giải phóng, Hội Liên hiệp học sinh - sinh viên, các trí thức gia, Hội Nhà giáo yêu nước, Đảng Dân chủ miền Nam (của tư sản dân tộc); các tôn giáo, như: Phật giáo, Thiên Chúa giáo, các đạo Cao Đài, Hòa Hảo và đồngg bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên, Khmer, Chăm, Hoa kiều... dưới ngọn cờ đấu tranh vì độc lập tự do và thống nhất đất nước. Đây thực sự là điều kiện vô cùng thuận lợi để ngọn cờ “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết/ Thành công, thành công, đại thành công" của Chủ tịch Hồ Chí Minh phát huy với hiệu quả cao nhất.

Miền Nam “thành đồng” Tổ quốc đi đầu trong cuộc đấu tranh làm thất bại “quốc sách ấp chiến lược" của chiến lược “Chiến tranh đặc biệt" (1961 - 1965), đến Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân (1968) làm phá sản chiến lược “Chiến tranh cục bộ", tiến công chiến lược cùng với trận “Điện Biên Phủ trên không" năm 1972 đưa đến ký kết Hiệp định Paris (27/01/1973). mở ra thời cơ chiến lược để quân và dân ta tiến hành cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Sức mạnh của tinh thần đoàn kết đã tạo ra và nhân lên sức mạnh vô địch của cuộc chiến tranh nhân dân, toàn dân, toàn diện. Cùng với quá trình chuẩn bị thế và lực cho trận quyết chiến chiến lược cuối cùng, số lượng bộ đội chủ lực và bộ đội địa phương, du kích và tự vệ chiến đấu tại các địa phương miền Nam không ngừng tăng lên theo từng năm.

Đến tháng 3/1975, lực lượng cách mạng Sài Gòn - Gia Định có nhiệm vụ chuẩn bị đấy đủ về mọi mặt để khi thời cơ đến, phát động quần chúng khởi nghĩa và tổng khởi nghĩa giành chính quyền từ cơ sở đến trung ương; tạo mọi điều kiện cần thiết cho các bình đoàn chủ lực có chỗ tập kết và nhanh chóng triển khai lực lượng tiến công vào thành phố. Ngày 12/4/1975, trước, trong và sau khi thành phố được giải phóng nêu rõ: "Thời cơ 30 năm mới có một lần. Thường vụ Thành ủy đã ra một tài liệu hướng dẫn Những việc cần làm ngay trong các giai đoạn Nhiệm vụ khẩn cấp của chúng ta hiện nay là phải góp phần tích cực nhất, chấp nhận mọi hy sinh gian khó, nhanh chóng hoàn thành nhiệm vụ cách mạng dân tộc dân chủ ở miền Nam tiến tới thống nhất nước nhà).

Theo chủ trương của Thành ủy, lực lượng vũ trang địa phương của Sài Gòn - Gia Định nhanh chóng được tăng cường: "Tổng số lực lượng vũ trang của thành phố lên đến 20.000 người, Các quận, huyện, ban, ngành khẩn trương thành lập các ban cán sự chỉ đạo khởi nghĩa hoặc ủy ban khởi nghĩa để phụ trách từng khu vực. Các đội tuyên truyền xung phong được thành lập. Nhân dân Sài Gòn - Gia Định tích trữ và cấu giấu một khối lượng lớn vật chất phục vụ cho chiến dịch: "58.800 tấn bằng đủ mọi phương tiện với 10.000 lượt dân công phục vụ. Thành phố bảo đảm hậu cần tại chỗ, nuôi năng và che chở cho hơn hai vạn chiến sĩ đang bám sát các mục tiêu",

Tình đến ngày 28/4, quần chúng Sài Gòn - Gia Định đã nổi dậy ở 107 khu vực, trong đó 31 khu vực ngoại thành, 76 khu vực nội thành. Từ ngày 29 đến rạng ngày 30/4, là 32 khu vực. Trước khi Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng 34 khu vực và 41 khu vực sau khi Dương Văn Mình tuyên bố đầu hàng thời điểm chủ lực chưa kịp tới. Từ trưa ngày 30/4/1975, nhân dân thành phố đổ ra đường, với cờ hoa, đón các chiến sĩ Giải phóng. Cuộc Tổng tiến công đã giành thắng lợi trọn vẹn, Sài Gòn rực rỡ cờ hoa, không có “tắm máu" như kẻ thù từng tuyên truyền. Thành công này có sự góp sức to lớn của Đảng bộ, quân và dân Sài Gòn - Gia Định.

Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 mà đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vĩ đại của dân tộc Việt Nam. Đánh giá về sự kiện lịch sử trọng đại này, Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV (12/1976) đã khẳng định: “Năm tháng sẽ trôi qua, nhưng thắng lợi của nhân dân ta trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước mãi mãi được ghi vào lịch sử dân tộc ta như một trong những trang chói lọi nhất, một biểu tượng sáng ngời về sự toàn thắng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trí tuệ con người, và đi vào lịch sử thế giới như một chiến công vĩ đại của thế kỷ XX, một sự kiện có tầm quan trọng quốc tế to lớn và tính thời đại sâu sắc".

Ngày nay, với vị thế địa - chính trị chiến lược của cả nước, TP.Hồ Chí Minh là một đô thị đặc biệt, có vị trí chiến lược thuận lợi, nằm ở vị trí trung tâm của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, đóng vai trò như cửa ngõ phát triển, liên kết kinh tế giữa miền Đông Nam Bộ, miền Tây Nam Bộ và Tây Nguyên. Hiện nay, công cuộc xây dựng, phát triển TP.Hồ Chí Minh có nhiều thuận lợi cơ bản, song cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Để khối đại đoàn kết toàn dân ngày càng được củng cố, tăng cường vững chắc, trong tình hình cách mạng mới, các cấp ủy Đảng cần tiếp tục nâng cao nhận thức của cấp ủy, tổ chức đảng, hệ thống chính trị và Nhân dân về tầm quan trọng của việc phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong giai đoạn mới. Cùng với việc ban hành những chủ trương, chính sách đúng đắn, kịp thời và phù hợp với lòng dân, mỗi cán bộ, đảng viên phải thực sự chí công, vô tư, phải thực sự là công bộc của dân, gắn bó máu thịt với Nhân dân.

Với những thành tích đạt được trong nhiều năm qua, cùng với việc gìn giữ, vận dụng sáng tạo bài học đại đoàn kết toàn dân trong Đại thắng mùa Xuân năm 1975, chúng ta có thể hoàn toàn tin tưởng rằng, Đảng bộ và Nhân dân TP.Hồ Chí Minh sẽ thực hiện thắng lợi các mục tiêu đề ra; trước mắt là nhiệm vụ phát triển Thành phố đến năm 2030, nhân dịp kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng và tầm nhìn đến năm 2045, gắn với sự kiện trọng đại kỷ niệm 100 năm thành lập nước; cùng cả nước vững bước tiến vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Nguồn: Thượng tá, Ths. Nguyễn Hà Hải - Viện Lịch sử Quân sự - Bộ Tổng tham mưu (tài liệu Hội thảo Khoa học TP.Hồ Chí Minh thành tựu 50 năm xây dựng, bảo vệ và phát triển (30/4/1975 – 30/4/2025)