Tham gia cùng đoàn giám sát có: Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh; Giám đốc Đại học Quốc gia TP.Hồ Chí Minh Vũ Hải Quân; Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP.Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Lệ, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Trần Thị Diệu Thúy cùng đại diện các cơ quan, đơn vị Thành phố tiếp đoàn giám sát.

Phát biểu tại buổi giám sát, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh ghi nhận và đánh giá cao những thành tựu kinh tế - xã hội của TP.Hồ Chí Minh đã đạt được trong thời gian qua. Theo bà Nguyễn Thị Thanh, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết này xác định phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt.

Tuy nhiên, TP.Hồ Chí Minh - trung tâm kinh tế, khoa học và công nghệ của cả nước, vẫn đối mặt với nhiều thách thức trong việc phát triển và sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, TP.Hồ Chí Minh đặt mục tiêu trở thành trung tâm đào tạo và thu hút nhân lực chất lượng cao hàng đầu cả nước. Để đạt được điều này, Thành phố cần tiếp tục hoàn thiện chính sách tuyển dụng, đãi ngộ và giữ chân nhân tài; đồng thời nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực. Việc tăng cường hợp tác giữa chính quyền, doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục là yếu tố quan trọng để xây dựng một hệ sinh thái đào tạo - sử dụng nhân lực bền vững. Đặc biệt, Thành phố cần tận dụng thế mạnh trong khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo để tạo ra môi trường làm việc hấp dẫn, thu hút nhân tài trong và ngoài nước.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Trần Thị Diệu Thúy cho biết, phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao là một trong những chính sách trọng tâm giúp thành phố thực hiện mục tiêu phát triển và hội nhập quốc tế. Bên cạnh việc đào tạo nhân lực gắn với nhu cầu xã hội, thành phố cũng đầu tư phát triển nguồn nhân lực, nhân lực chất lượng cao từ ngân sách nhà nước, chú trọng phát triển nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực như khoa học, công nghệ, khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo… Đi đôi với đó là triển khai các chính sách thu hút nhân tài, các chuyên gia, nhà khoa học và doanh nhân quốc tế cũng như các chính sách hỗ trợ về thuế, cải thiện môi trường sống để tạo ra cơ hội phát triển nghề nghiệp hấp dẫn.

Có thể nói, TP.Hồ Chí Minh là một trong những địa phương đi đầu trong đổi mới tư duy, đầu tư, phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, nỗ lực xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo với sự vận hành nhiều vườn ươm, nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm như Khu công nghệ cao TP.Hồ Chí Minh, Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo, Saigon Innovation Hub, Vietnam Silicon Valley, ThinkZone... 2/4 kỳ lân công nghệ của Việt Nam đặt trụ sở tại Thành phố, đó là (VNG Corporation và Momo).

Mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn Thành phố phát triển đa dạng về loại hình, lĩnh vực, trình độ và hình thức đào tạo; có đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đông đảo, trình độ chuyên môn tốt, tỉ lệ đạt chuẩn theo quy định ở mức cao; đáng nói là cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục chiếm tới 75%, so sánh với 45% trung bình cả nước. Đồng thời, Thành phố cũng là địa phương đi tiên phong trong đào tạo các nghề công nghệ cao, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, khoa học dữ liệu, an ninh mạng, công nghệ sinh học, tự động hóa...  

Có thể lấy ví dụ về lực lượng lao động trong ngành công nghệ thông tin ở TP. Hồ Chí Minh, quy tụ lực lượng kỹ sư đông đảo nhất cả nước, chiếm 55% số lượng kỹ sư ở Việt Nam được đánh giá xếp thứ 2 ở Đông Nam Á và thứ 18 trên 100 thành phố hấp dẫn nhất về gia công phần mềm, trở thành nơi làm tổ của một số “đại bàng công nghệ” như IBM, Intel...

Quy mô, cơ cấu và chất lượng đào tạo nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao trên địa bàn Thành phố có chuyển biến tích cực. Tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 88,1%, trong đó có bằng cấp, chứng chỉ là 36%, riêng trình độ đại học trở lên chiếm 18,8% lực lượng lao động, cao hơn mức trung bình của cả nước; tỷ lệ người học có việc làm sau tốt nghiệp ở các trường cao đẳng đạt 90,16% và ở trường trung cấp đạt 84,26%.

Tỷ lệ chỉ ngân sách cho sự nghiệp giáo dục, đào tạo và dạy nghề dao động từ 15-18% tổng chi ngân sách địa phương với giá trị tuyệt đối ngày càng cao; ưu tiên cho đào tạo lao động có kỹ năng nghề cao. Ý nghĩa rất quan trọng đó là bảo đảm ngày càng tốt hơn công bằng, bình đẳng về cơ hội tiếp cận với giáo dục và đào tạo, đặc biệt là với đào tạo nhân lực chất lượng cao.

Tại buổi làm việc, thành viên của đoàn giám sát và lãnh đạo UBND Thành phố, đại diện các sở, ban, ngành, đơn vị của Thành phố đã cùng nhau trao đổi, làm rõ một số nội dung: thực trạng phát triển và sử dụng nguồn nhân lực, nguồn nhân lực chất lượng cao của TP.Hồ Chí Minh về quy mô, cơ cấu, số lượng, chất lượng, trình độ lao động, nguồn nhân lực; về công tác tuyển dụng, cơ chế, chính sách đãi ngộ, thu hút nhân tài đối với nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao của thành phố; công tác đào tạo, bồi dưỡng, đầu tư cho phát triển nguồn nhân lực, nhân lực chất lượng cao; huy động nguồn lực, nhất là từ các doanh nghiệp nước ngoài tham gia vào các chính sách đào tạo nhân lực; tình trạng dịch chuyển lao động…

Cũng tại buổi làm việc, UBND TP.Hồ Chí Minh đã đưa ra một số kiến nghị quan trọng nhằm tháo gỡ khó khăn trong công tác quản lý và phát triển nguồn nhân lực.

Theo UBND Thành phố, hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo trực tiếp quản lý các trường đại học trên địa bàn TP, trong khi các bộ, ngành khác quản lý 18 cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập. Điều này gây ra nhiều khó khăn trong việc triển khai các kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nhân lực do cơ chế quản lý còn chồng chéo. Do vậy, UBND Thành phố kiến nghị Chính phủ xem xét chuyển chức năng quản lý các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp về UBND Thành phố để đảm bảo tính thống nhất, giúp địa phương chủ động trong quy hoạch, định hướng đào tạo nhân lực phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030.

Về cơ chế đặt hàng đào tạo giữa địa phương và các trường đại học, UBND TP.Hồ Chí Minh cho rằng, hiện nay, việc đặt hàng đào tạo giữa Thành phố và các trường đại học còn gặp vướng mắc về quy trình, tài chính và đánh giá chất lượng sau đào tạo. UBND Thành phố đề xuất Chính phủ và các bộ, ngành có hướng dẫn chi tiết hơn về quy trình đặt hàng, lựa chọn đơn vị đào tạo cũng như cơ chế tài chính phù hợp.

Đối với điều chỉnh quy định về đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp, UBND Thành phố kiến nghị Quốc hội điều chỉnh, bổ sung quy định về đối tượng được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp, tạo thuận lợi cho các đơn vị trong công tác đào tạo.

Phát biểu kết luận tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nhấn mạnh: “TP.Hồ Chí Minh - trung tâm kinh tế, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo của cả nước - có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện các chính sách, pháp luật liên quan đến lĩnh vực nguồn nhân lực. Việc giám sát tại TP.Hồ Chí Minh sẽ giúp Đoàn có cái nhìn toàn diện, sâu sắc về thực trạng phát triển và sử dụng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao từ đó đưa ra những kiến nghị, đề xuất phù hợp, góp phần thúc đẩy sự phát triển của TP.Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung”.

Minh Dung