Phát biểu khai mạc, ông Phùng Công Sưởng - Tổng Biên tập báo Tiền Phong, Trưởng ban tổ chức hội thảo, cho biết trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang nỗ lực phục hồi và phát triển, thị trường bất động sản, vốn là một động lực tăng trưởng quan trọng, hiện đối mặt với nhiều thách thức chưa từng có. Khó khăn không chỉ là những vấn đề cố hữu về pháp lý, quy hoạch hay khả năng thanh khoản, mà còn là một bài toán phức tạp hơn, đó là việc xử lý khối tài sản bảo đảm khổng lồ đang “kẹt” trong hệ thống ngân hàng. Đây là gánh nặng không hề nhỏ, đang đè nặng lên cả hệ thống tín dụng và bản thân các doanh nghiệp.

Dư nợ tín dụng kinh doanh bất động sản đã vượt ngưỡng 1,56 triệu tỷ đồng, tăng tới 20% so với cuối năm 2024. Đây không chỉ là một con số khô khan trên bảng cân đối kế toán. Đằng sau nó là những dự án đang đình trệ, những doanh nghiệp đang kiệt sức, những người dân đang lo lắng về tài sản và tương lai. Điều đó phản ánh một bức tranh phức tạp về những rủi ro tiềm ẩn, về sự tắc nghẽn của dòng vốn và về những khó khăn mà không chỉ các tổ chức tín dụng mà cả các nhà phát triển dự án và người mua nhà đang phải đối mặt.

Ông Phùng Công Sưởng cho rằng, Hội thảo là một tiếng nói độc lập, khách quan, góp phần hoàn thiện chính sách pháp luật, đặc biệt là đóng góp ý kiến có giá trị vào dự thảo Luật các tổ chức tín dụng sửa đổi - một dự thảo luật đang được xã hội đặc biệt quan tâm và kỳ vọng sẽ tạo ra hành lang pháp lý vững chắc hơn cho hoạt động tín dụng, đặc biệt là trong việc xử lý tài sản bảo đảm và nợ xấu.

Tham gia góp ý tại Hội thảo, ông Đỗ Thiên Anh Tuấn - giảng viên Trường Chính sách công và quản lý Fulbright Việt Nam, cho rằng điều cốt lõi là phải luật hóa cơ chế "power of sale", tức tổ chức tín dụng được quyền xử lý tài sản bảo đảm theo hợp đồng thế chấp, không cần chờ phán quyết của tòa án. Tuy nhiên, cơ chế này phải được thiết kế chặt chẽ, minh bạch và có giới hạn rõ ràng.

Theo ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, người vay cần được thông báo trước trong thời hạn hợp lý để có cơ hội trả nợ, tái đàm phán hoặc tự xử lý tài sản. Việc định giá phải khách quan, phản ánh giá thị trường, tránh thất thoát giá trị. Nếu có chênh lệch sau khi phát mãi, phần dư phải trả lại người vay. Để đảm bảo tính minh bạch, quá trình bán tài sản cần được công khai, ông Đỗ Thiên Anh Tuấn cho rằng có thể qua đấu giá hoặc sàn giao dịch độc lập. Đây không chỉ là yêu cầu về pháp lý mà còn để tránh xung đột lợi ích và khiếu kiện sau này.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.Hồ Chí Minh (HoREA) cho rằng, hàng loạt dự án bất động sản hiện nay đang bị “đắp chiếu” vì vướng thủ tục pháp lý, tranh chấp và không thể xử lý tài sản thế chấp. Vì thế, xử lý nợ xấu hiện nay không chỉ là thu hồi vốn mà còn là cơ hội phục hồi thị trường.

Ông Lê Hoàng Châu cho biết, các doanh nghiệp bất động sản tại TP.Hồ Chí Minh kiến nghị thành lập tổ công tác liên ngành để phân loại, rà soát các dự án vướng mắc, từ đó đưa ra giải pháp phù hợp từng nhóm nợ xấu. Đồng thời, hoàn thiện khung pháp lý cho phép phát mãi tài sản thông qua đấu giá hoặc chuyển nhượng minh bạch, rút ngắn quy trình xử lý.

Cũng tại hội thảo, các chuyên gia cũng có chung nhận định rằng, trong thời gian tới, Việt Nam cần nhanh chóng triển khai luật hóa cơ chế mới về xử lý nợ xấu, từ đó “mở khóa tài sản, giải cứu dòng tiền”. Trong đó, cốt lõi của vấn đề là thiết kế lại cơ chế xử lý tài sản bảo đảm một cách thực chất, với điều kiện tiên quyết là không phải qua tòa án nếu hợp đồng thế chấp có thỏa thuận rõ ràng. Đây không chỉ là bài toán kỹ thuật pháp lý, mà còn là “van an toàn” để ngăn chặn đà tăng nợ xấu và hồi phục chuỗi cung - cầu trên thị trường.

Hà Trang