Tham dự buổi tọa đàm, về phía Báo Pháp luật Việt Nam có Nhà báo Hà Ánh Bình - Phó Tổng biên tập; Vụ địa phương 3 Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Đào Quốc Dũng; Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Khu vực 2 Nguyễn Đức Lệnh; GS.TS. Võ Xuân Vinh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh UEH…

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Nhà báo Hà Ánh Bình, Phó Tổng biên tập Báo Pháp luật Việt Nam, cho biết Nghị quyết 42/2017/QH14 ngày 21/6/2017 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng đã từng là một bước đột phá lớn trong hoạt động xử lý nợ xấu tại Việt Nam. Sau hơn 6 năm thực hiện, Nghị quyết đã mang lại nhiều kết quả tích cực, góp phần khơi thông dòng vốn, nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội.

Tuy nhiên, sau khi Nghị quyết 42 hết hiệu lực vào cuối năm 2023, hệ thống các tổ chức tín dụng đang đối mặt với nhiều khó khăn trong việc xử lý nợ xấu do thiếu cơ chế đặc thù. Chính vì vậy, yêu cầu cấp thiết hiện nay là cần tiếp tục luật hóa những nội dung cốt lõi, hiệu quả của Nghị quyết 42 nhằm bảo đảm tính liên tục, ổn định và bền vững cho quá trình lành mạnh hóa thị trường tài chính – ngân hàng.

Phó Tổng biên tập Hà Ánh Bình kỳ vọng qua buổi Tọa đàm, các đại biểu cùng chia sẻ những vướng mắc thực tiễn, cùng nhìn lại các bài học kinh nghiệm, và đặc biệt, cùng đề xuất các giải pháp, kiến nghị có giá trị để tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật trong lĩnh vực tín dụng – tài chính.

Chia sẻ về thông tin về vấn đề xử lý nợ xấu, ông Nguyễn Đức Lệnh - Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Khu vực 2 cho rằng, việc xử lý nợ xấu, xử lý tài sản đảm bảo (TSBĐ) nợ vay để thu hồi nợ vẫn còn nhiều phát sinh tồn tại hạn chế, cũng như trách nhiệm của khách hàng trong vay và trả nợ ngân hàng… Đồng thời từ kết quả thực hiện thí điểm xử lý nợ xấu theo NQ 42 của Quốc hội, phản ánh sự cần thiết luật hóa một số nội dung của Nghị quyết nhằm tạo thuận lợi cho quá trình xử lý nợ xấu và nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng, đáp ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế, với yêu cầu cao về tốc độ tăng trưởng.

Ông Nguyễn Đức Lệnh nhân định, nhìn ở góc độ quản lý và đánh giá toàn diện, việc luật hóa Nghị quyết 42 không chỉ tác động điều chỉnh trực tiếp đối với công tác xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm để thu hồi nợ mà còn mang lại những kết quả to lớn hơn, toàn diện hơn về thực hiện nhiệm vụ ổn định kinh tế vĩ mô và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Cần luật hóa việc thu giữ tài sản bảo đảm, đây là tác động trực tiếp đến xử lý nợ xấu. Luật hóa vấn đề này là hành lang pháp lý thuận lợi, tiết giảm chi phí thời gian, chi phí khác cho ngân hàng trong việc xử lý thu hồi, xử lý nợ xấu; tạo một chính sách trúng - đúng là nguồn lực cho kinh tế phát triển.

Chia sẻ tại Tọa đàm, GS.TS Võ Xuân Vinh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh - Đại học Kinh tế TP.Hồ Chí Minh cho biết, trước những thách thức hiện tại và những kết quả tích cực đã đạt được trong giai đoạn thí điểm, việc luật hóa các quy định hiệu quả của Nghị quyết 42 là bước đi chiến lược và cần thiết để tạo lập một khuôn khổ pháp lý vững chắc, đồng bộ và ổn định cho công tác xử lý nợ xấu.

GS.TS Võ Xuân Vinh cho rằng để luật hóa thực sự phát huy hiệu quả và bền vững, cần chú trọng đến việc xây dựng các quy định chi tiết, minh bạch, đảm bảo cân bằng hài hòa giữa quyền lợi của TCTD và người đi vay, đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước và nâng cao ý thức, trách nhiệm của mọi chủ thể trong nền kinh tế.

GS.TS Võ Xuân Vinh đề xuất, để bảo vệ tài sản một cách tốt nhất, minh bạch và công bằng, người dân và doanh nghiệp cần nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc vay và trả nợ, tuân thủ đầy đủ các cam kết trong hợp đồng tín dụng. Trước khi vay vốn, cần tìm hiểu kỹ về các điều khoản, lãi suất, phí và các quy định liên quan đến tài sản đảm bảo. Trong quá trình vay, cần chủ động theo dõi tình hình tài chính, có kế hoạch trả nợ rõ ràng và thông báo kịp thời cho tổ chức tín dụng nếu gặp khó khăn trong việc trả nợ để cùng tìm hướng giải quyết.

Khẳng định Nghị quyết 42, Luật các tổ chức tín dụng (TCTD) năm 2024 đã luật hóa một số quy định về nợ xấu và xử lý tài sản bảo đảm. Hành lang pháp lý này đã giúp việc xử lý nợ xấu diễn ra nhanh hơn, hiệu quả hơn. Tuy nhiên, ông Trần Phương Hồng - Phó Cục Trưởng Cục Thi hành án Dân sự TP.Hồ Chí Minh cho rằng, điều này gây khó khăn lớn cho các TCTD trong việc thực thi quyền thu giữ tài sản bảo đảm, gián tiếp ảnh hưởng đến khả năng xoay vòng vốn cũng như tiếp cận tín dụng với chi phí hợp lý của người dân và doanh nghiệp, nhất là khi Nghị quyết 42 đã hết hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2024.

Ông Trần Phương Hồng đề xuất ba nhóm chính sách của Luật các TCTD lần này với mục tiêu bảo đảm cân bằng giữa quyền lợi hợp pháp của TCTD, tổ chức mua bán, xử lý nợ với các quyền hợp pháp của bên bảo đảm tài sản.

Một là, luật hóa quy định về quyền thu giữ tài sản bảo đảm. Theo đó, quy định rõ TCTD, tổ chức mua bán, xử lý nợ được quyền thu giữ tài sản bảo đảm trong trường hợp tại hợp đồng bảo đảm đã có thỏa thuận về việc này. Đồng thời, việc thu giữ tài sản bảo đảm phải tuân thủ các điều kiện, trình tự, thủ tục theo quy định. Trong quá trình thu giữ, các TCTD không được áp dụng các biện pháp vi phạm điều cấm của pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội.

Hai là, luật hóa quy định về kê biên tài sản bảo đảm của bên phải thi hành án. Theo đó, tài sản bảo đảm cho nghĩa vụ trả nợ tại TCTD sẽ không bị kê biên để thực hiện nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự; trừ trường hợp thi hành bản án, quyết định về cấp dưỡng, bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe hoặc trường hợp có sự đồng ý của TCTD.

Ba là, luật hóa quy định về hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án hình sự và bổ sung quy định về hoàn trả tài sản bảo đảm là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính. Theo đó, sau khi hoàn tất thủ tục xác định chứng cứ và xét thấy không ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án, cơ quan tiến hành tố tụng có trách nhiệm hoàn trả vật chứng trong vụ án hình sự là tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu theo đề nghị của bên nhận bảo đảm là TCTD.

Nhìn từ góc độ cơ quan tố tụng, TS. Sỹ Hồng Nam - Tòa án Nhân dân TP.Hồ Chí Minh chia sẻ, Nghị quyết số 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu tác động đến nhiều đạo luật quan trọng như: Luật các Tổ chức tín dụng, Luật Nhà ở, Luật Đất đai... Do đó, để đảm bảo tính thống nhất và hiệu quả của chế định này cần phải luật hóa việc xử lý nợ xấu của các TCTD thành đạo luật riêng hoặc trong Luật các TCTD.

TS. Sỹ Hồng Nam cho rằng, điểm mới của Nghị quyết 42 tháo gỡ khó khăn cho tổ chức tín dụng, khuyến khích tổ chức, cá nhân mua nợ xấu, từng bước hình thành thị trường mua bán nợ.

Tương tự, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.Hồ Chí Minh cho rằng, vấn đề nợ xấu gây tác động lớn đến doanh nghiệp, là điểm nghẽn của nền kinh tế. Đồng thời, đề nghị Luật hóa vấn đề xử lý nợ xấu vào luật đất đai, luật kinh doanh bất động sản, đồng thời mong muốn bảo đảm quyền lợi người thế chấp tài sản khi luật hóa Nghị quyết 42.

Đưa ý kiến về vấn đề có nên “Luật hóa” quy định xử lý nợ xấu, Luật sư Dương Thanh Minh, Công ty Luật DT Law cho rằng, Luật phải bảo đảm tính thực thi. Khi đề cập đến việc thu giữ tài sản, trước đây có thông tư liên tịch giữa Bộ Công an về trình tự xử lý tài sản, thông tư quy định rõ cụ thể chi tiết có đưa ra cụm từ trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của cơ quan Công an. Dự thảo Nghị định 163 có Thông tư liên tịch 03 quy định về trình tự thủ tục thẩm quyền về tài sản, tuy nhiên không được chấp nhận.

LS Dương Thanh Minh đề xuất 2 nội dung: Áp dụng cơ chế xét xử rút gọn, kịp thời về các hợp động tín dụng, yêu cầu bàn giao, thu giữ tài sản. Cơ chế phán quyết của tòa là hữu hiệu nhất; Cần cụ thể các loại án, yêu cầu cụ thể và phải có thời hạn nhất định, góp phần xử lý tài sản.

Bên cạnh, quy trình hóa thủ tục hóa trong luật xử lý tài sản, trong đó có thu giữ. Điều kiện thực hiện, trình tự, khi nhìn vào quy định đó các TCTD sẽ làm được ngay.

Hà Trang